Ministerstwo Klimatu i Środowiska ogłosiło zmiany w projektowanej cenie referencyjnej dla biometanu w procesie konsultacji nad rozporządzeniem z dnia 18 października 2023 roku w sprawie ceny referencyjnej biometanu. Artykuł odpowiada na pytania: Czy proponowane ceny są zgodne z oczekiwaniami branży? Jak kształtują się ceny referencyjne w krajach z rozwiniętym rynkiem biometanu? Jaki poziom powinny osiągnąć ceny, aby rozwinąć polski biometan? Czy ta ustawa ma jakiekolwiek znaczenie?
Zgodnie z projektem z dnia 5 września 2023 roku, cena referencyjna biometanu wynosiła 418 złotych za 1 MWh w przypadku biometanu z biogazu oraz 425 złotych za 1 MWh w przypadku biometanu z biogazu rolniczego. Jednakże, po konsultacjach społecznych, Ministerstwo Klimatu i Środowiska podniosło te ceny do 490 złotych za 1 MWh dla biometanu z biogazu oraz 505 złotych za 1 MWh dla biometanu z biogazu rolniczego.
Czy ceny referencyjne dla biometanu są satysfakcjonujące dla inwestorów? Opinie ekspertów.
Jak informuje Inicjatywa dla Środowiska i Ekomobilności bez odpowiedniego systemu wsparcia w Polsce instalacje biometanowe nie będą powstawać lub będzie ich na tyle mało, że nie będziemy w stanie jako Państwo spełnić unijnych założeń w zakresie produkcji tego zielonego gazu. Stosownie do zapisów Ustawy o OZE przy wyznaczaniu ceny referencyjnej wsparcia powinny zostać wzięte pod uwagę wszystkie czynniki, które mogą wpływać na kształtowanie się tej ceny, w tym:
- Istotne parametry techniczne i ekonomiczne funkcjonowania instalacji odnawialnego źródła energii służącej do wytwarzania Biometanu.
- Nakłady inwestycyjne ponoszone w okresie przygotowania projektu tej instalacji i jej budowy wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną.
- Koszty operacyjne oraz dodatkowe nakłady inwestycyjne ponoszone w okresie eksploatacji instalacji odnawialnego źródła energii służącej do wytwarzania biometanu, w którym ta instalacja podlega wsparciu
- Przewidywane kształtowanie się cen biomasy, energii elektrycznej lub innych paliw.
- Koszty kapitału własnego wytwórcy biometanu.
- Wpływ instalacji odnawialnego źródła energii służącej do wytwarzania biometanu na środowisko naturalne, w tym na redukcję emisji zanieczyszczeń atmosferycznych, w szczególności metanu.
- Cele gospodarcze i społeczne, w tym udział wykorzystywanych technologii do wytwarzania biometanu w tworzeniu nowych miejsc pracy.
Biorąc pod uwagę powyższe czynniki oszacowanie kosztów produkcji biometanu oraz ceny referencyjnej znajduje się w poniższej tabeli:
Wynikająca z powyższych kosztów i nakładów inwestycyjnych cena Biometanu powinna wynosić około 540 – 560 zł/MWh energii chemicznej zawartej w biometanie. Zastosowanie ceny referencyjnej zaproponowanej przez Ministerstwo spowoduje powstanie sztucznego systemu wsparcia z którego nie będzie możliwości skorzystania. Będzie wyłącznie zabiegiem pokazującym że jest system, ale nie dającym żadnych podstaw do realnego rozwoju rynku biometanu.
Opinia Polskiej Organizacji Biometanu (POB)
POB wskazuje że Ministerstwo do obliczenia propozycji cen referencyjnych zastosowało historyczne dane dot. kosztów inwestycyjnych i operacyjnych dla inwestycji biometanowych o mocy poniżej 1 MWel, które nie są aktualne na dzień dzisiejszy. W uzasadnieniu Ministerstwa nie zaprezentowano szczegółowych obliczeń LCOE (red. LCOE – metodyka liczenia cen referencyjnych), co uniemożliwia dokładne odniesienie się do kalkulacji cen referencyjnych dla biometanu wg projektowanej propozycji.
Według opinii Polskiej Organizacji Biometanu cena referencyjna powinna wynosić 585 zł/MWh biometanu. Model cenowy wykonany został dla średniego poziomu wykorzystania mocy 85-90%.
Opinia Polskiej Izby Gospodarczej Energetyki Odnawialnej i Rozproszonej (PIGEOR)
PIGEOR sporządził analizę cen w oparciu o własne dane. Jak wskazuje PIGEOR na cenę składają się koszty inwestycyjne, koszty substratów takie jak biomasa organiczna i odpady, które wzrosły o 50% w ciągu ostatnich dwóch lat, koszty operacyjne, jak również amortyzacja i koszty kapitału. Należy także dodać, że z przygotowaniem inwestycji i jej eksploatacją wiąże się szereg ryzyk, angażujących duże nakłady inwestycyjne, które inwestor musi ponieść.
Poniżej przedstawiamy wysokość kosztów dla biometanowni rolniczej o mocy 1MWel (ok. 21 GWh/rok), dla której proponowana przez PIGEOR cena powinna wynosić 585 PLN/MWh biometanu. Model wykonany został dla średniego poziomu wykorzystania mocy 85-90%:
- nakłady inwestycyjne dla biogazowni z modułem doczyszczania – 43 mln PLN;
- roczne koszty substratów w zależności od lokalizacji – 3,5 mln PLN do nawet 4,5 mln PLN rocznie;
- koszty stałe (obejmujące w szczególności remonty, utrzymanie eksploatacji, obsługę biometanowni, wynagrodzenia z narzutami oraz pozostałe koszty) – 2,6 mln PLN rocznie;
- amortyzacja 2,2 mln PLN rocznie;
- Koszty kapitału – 10,5% średnio rocznie.
Główny problem w przedstawionych cenach referencyjnych dla biometanu
W kalkulacji ceny referencyjnej Ministerstwo Klimatu i Środowiska przyjęło koszt inwestycji na poziomie 30 mln zł. Założenie to, nie uwzględnia poziomu realnych kosztów inwestycji. W skład instalacji o mocy 1 MWe wchodzi część biochemiczna (obecnie koszt na poziomie 27-30 mln zł w zależności od standardu) + moduł oczyszczania biogazu do biometanu 6-8 mln zł, koszty sprężarek, chromatografów itp. (zatłoczenie) 2 min zł = 35-40 min zł. Natomiast jeżeli instalacja będzie wykorzystywała substraty odpadowe z 2 i 3 kategorii koszty CAPEX wzrosną, gdyż taka instalacja wymaga dodatkowej linii UPPZ, która oscyluje w granicach 10-13 min zł. Należy podkreślić, że również znaczącym elementem są koszty związane z przyłączeniem do sieci gazowej, które należy przyjąć na ok 1 mln zł/1 km sieci.
Przy średnich odległościach sieci gazowej (3-5 km), koszty te kształtują się na poziomie kilku milionów złotych. Jednocześnie należy podkreślić, że przedstawione ceny wynikają z aktualnych ofert oraz odnoszą się do rzeczywistej instalacji, która może zostać przyłączona do sieci dystrybucyjnej/przesyłowej gazu. Stąd też eksperci wskazują na potrzebę skorygowania ceny referencyjnej przy założeniu kosztów inwestycyjnych na poziomie 40 mln zł.
Rola ceny referencyjnej biometanu i technologicznego rozwoju
Wzrost liczby inwestycji w sektorze biometanu jest uzależniony od stabilności politycznej i prawnej oraz od skutecznych zachęt dla inwestorów. Warto zauważyć, że chociaż na krótki okres ceny gazu przewyższały 400 zł/MWh, to obecnie sytuacja powraca do normy. To oznacza, że koszty produkcji biometanu są wciąż wyższe niż cena gazu ziemnego, dlatego konieczne jest zapewnienie stabilnych instrumentów wsparcia finansowego.
Cena referencyjna biometanu pełni kluczową rolę w tym kontekście, umożliwiając inwestorom wypracowanie rentowności i inwestowanie w nowoczesne technologie produkcji biometanu. Jednakże ważne jest, aby równocześnie kontynuować prace nad rozwojem technologii produkcji biometanu, aby obniżyć koszty i zwiększyć wydajność. Wprowadzenie bardziej efektywnych rozwiązań technologicznych jest kluczowe, aby biometan mógł stanowić konkurencyjną alternatywę dla konwencjonalnego gazu ziemnego.
Czy ceny referencyjne dla biometanu na zachodzie nie powinny być dla nas wzorcem?
W krajach w których sektor biometanu rozwija się prężnie od kilku lat, ceny wahają się pomiędzy 55 Euro/MWh, a 110 Euro/MWh. Warto zwrócić uwagę, że w krajach UE z rozwiniętym rynkiem biometanu, jak Niemcy i Francja, wysokość taryf się zmniejsza wraz z rozwojem rynku. W sytuacji początku procesu rozwoju sektora, jak w Polsce, gdy ryzyka są wysokie, a przemysł przygotowujący inwestycję i dostawcy dopiero zaczynają się rozwijać, ceny powinny być wyższe, żeby stanowić zachętę dla inwestorów także w branże wokół biznesu biometanowni. Dopiero na pewnym poziomie rozwoju, gdy już istnieje dobrze funkcjonujący rynek z szeroką ofertą, można rozważać obniżanie cen referencyjnych. Dodajmy, że w tych krajach buduje się przede wszystkim instalacje odpowiadające co najmniej elektrociepłowni o mocy 2MWel i większe, również ze względu na możliwość osiągnięcia efektu skali pozwalającego obniżyć koszty.
Zaproponowana lista substratów przez Ministerstwo może spowolnić rynek!
W jaki sposób wyznaczana jest cena referencyjna dla biometanu?
Cena referencyjna dla biometanu wyznaczona jest w oparciu o metodykę liczenia LCOE, która zakłada uwzględnienie całkowitych kosztów budowy oraz eksploatacji instalacji (w przypadku biometanu w okresie 20 lat) na tle całkowite produkcji energii (paliw gazowych) w ww. okresie. Warto również zwrócić uwagę, iż sama cena referencyjna dla biometanu jest niezależna od cen rynkowych np. gazu ziemnego, ponieważ jej wartość jest związana z kosztami wytworzenia odnawialnego paliwa gazowego, w tym w szczególności surowców do jego produkcji, które to koszty nie zawsze bezpośrednio i nie zawsze zgodnie podążają za kosztami energii. Stała cena zakupu biometanu, która jest równa cenie referencyjnej, podlega corocznej waloryzacji średniorocznym wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem z poprzedniego roku kalendarzowego określonym w komunikacie Prezesa GUS, ogłoszonym w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. W ten sposób zapewniona jest indeksacja cen referencyjnych biometanu w kolejnych latach uwzględniająca generalne trendy dotyczące zmian cen rynkowych.
Ustawa o charakterze poglądowym
Należy przy tym pamiętać, że pierwotna wersja nowelizacji ustawy o OZE w ogóle nie zawierała systemu wsparcia dla biometanu i dopiero nacisk branży wymusił włączenie do projektu przepisów o systemie wsparcia. Proponowane ceny referencyjne dotyczą jednak wyłącznie biometanowni o niskich mocach, czyli właściwie nieopłacalnych finansowo z rynkowego punktu widzenia. Z tego powodu cała debata o cenie referencyjnej ma bardziej charakter poglądowy niż praktyczny, bo dotyczy ceny referencyjnej, z której bardzo mało kto skorzysta. Jak wskazują zachodnie projekty biometanowe, moc instalacji biometanowej musi wynosić przynajmniej 2 MW, aby produkcja biometanu była uzasadniona ekonomicznie. Należy również przypomnieć, że cena referencyjna jest o tyle fałszywym miernikiem opłacalności inwestycji, że stała cena zakupu określona w art. 70e ustawy OZE wynosi jedynie 90/95% ceny referencyjnej.
Poza proponowaną zbyt niską w ocenie ekspertów ceną referencyjną, rynek Biometanu stoi wobec wielu innych barier, takich jak:
- Zbyt niska chłonność sieci gazowej w większości miejsc w kraju (a szczególnie na obszarach wiejskich).
- Wygórowane wymagania jakościowe dla Biometanu stawiane przez sektor operujący sieciami gazowymi.
- Oczekiwana przez operatorów gazowych kaloryczność gazu wtłaczanego do sieci – różna od kaloryczności Biometanu.
Dane na temat inwestycji w biometan do 2030 roku, nie jest tak jak przewidywaliśmy.
Smutna konkluzja
Pomimo wprowadzenia systemu wsparcia oraz zaproponowania wyższych cen referencyjnych nie spowoduje to znaczącego rozwoju rynku biometanu w Polsce. Potrzeba dużo odważniejszych działań, a przede wszystkim zaproponowanie stawki, która skłoni inwestorów do podjęcia ryzyka budowy instalacji biometanowej.
