„W przypadku gdy biomasa (do produkcji biogazu/biometanu) wykorzystana do spalania nie spełnia wymogów art. 29, jej zawartość węgla pierwiastkowego uznaje się za węgiel kopalny.” – W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej, jakie konkretne implikacje ma RED III dla rozwijającego się rynku biogazu i biometanu oraz jakie perspektywy otwiera dla producentów i konsumentów biogazu i biometanu.
Nowelizacja europejskiej dyrektywy, zwanej potocznie RED III, ma na celu dalsze zwiększenie wykorzystania energii odnawialnych i redukcję emisji gazów cieplarnianych. Uzgodniono zwiększenie udziału OZE w końcowym zużyciu energii brutto w Unii do co najmniej 42,5% w 2030 r. Chociaż procedury zatwierdzania energii wiatrowej i słonecznej mają zostać przyspieszone i uproszczone, w przypadku biogazu/biometanu należy spodziewać się jeszcze bardziej rygorystycznych wymogów w zakresie zrównoważonego rozwoju. Nie oznacza to jednak że RED III szykuje tylko same utrudnienia dla branży zielonych gazów, wręcz przeciwnie, wejście w życie dyrektywy RED III przewiduje m.in. powstanie obszarów akceleracyjnych, gdzie otrzymuje się w ciągu roku zezwolenie na inwestycję czy przyznanie nadrzędnego interesu publicznego inwestycjom w biogaz/biometan.
Poniżej przedstawiamy Państwu podsumowanie głównych kwestii RED III z punktu widzenia sektora biogazu i biometanu.
1. Kiedy wejdzie w życie RED III?
Dnia 9 października 2023 roku nastąpiły zmiany w przepisach dotyczących odnawialnych źródeł energii, znanych jako RED III, zastępując wcześniejszą wersję, czyli dyrektywę RED II. Obecnie dyrektywa RED III jest już gotowa do opublikowania w oficjalnym dzienniku Unii Europejskiej. Po opublikowaniu w unijnym dzienniku nowe prawo zacznie obowiązywać po upływie 20 dni. Państwa członkowskie będą miały 18 miesięcy na transpozycję nowych przepisów do swojego krajowego prawa. Komisja Europejska informuje, że nowe regulacje będą obowiązywać od 1 stycznia 2024 roku. Natomiast postanowienia zawarte w artykule 4, 5, 6, 8 i 10 będą wdrożone od 1 stycznia 2025 roku. Oznacza to że planowane wejście w życie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2021/0218 z dn. 14.07.2021 w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (RED III) przewiduje się od 2025 roku.
2. Cele i obowiązki RED III
- CEL OZE NA 2030 ROK Unijny cel udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto w 2030 roku został podniesiony do co najmniej 42,5%. Państwa członkowskie będą wspólnie dążyć do osiągnięcia unijnego celu 45%. Te 2,5% to niewiążące zobowiązanie. W REDII ogólny cel UE w zakresie OZE do 2030 r. wynosił 32% w porównaniu z celem 20% do 2020 r.
- 13% redukcji intensywności emisji gazów cieplarnianych (GHG) dzięki OZE w sektorze transportu UE do 2030 r.
- 55% redukcja gazów cieplarnianych (GHG) w UE do 2030 r.
- 1,1% lub 2,1% coroczne zwiększanie udziału energii z OZE w sektorze ciepła i chłodu.
- 49% energii z OZE w sektorze budynków w zużyciu energii końcowej w Unii w 2030 r.
- 1,1% średni minimalny coroczny wzrost udziału źródeł energii z OZE w przemyśle.
Nowe definicje w RED III
W RED III pojawia się jedna nowa definicje istotna z punktu widzenia biogazu i biometanu (W nowym RED III pojawia się kilka dodatkowych definicji, które nie zostały wymienione w tym artykule.) .
- Paliwa odnawialne – biopaliwa, biopłyny, paliwa z biomasy oraz paliwa odnawialne pochodzenia niebiologicznego.
3. Nowe obowiązki organów administracyjnych, mające bezpośrednie przełożenie na inwestycje w RED III
Odniesienia prawne: Artykuł 15b, 15c, artykuł 16
- MAPOWANIE: Państwa członkowskie muszą przeprowadzić terminowe skoordynowane mapowanie w celu wdrożenia energii odnawialnej na swoim terytorium, w tym ocenę ich krajowego potencjału i dostępnej powierzchni lądowej, podpowierzchniowej, morskiej lub śródlądowej, niezbędnej do zainstalowania instalacji do produkcji energii ze źródeł odnawialnych i związanej z nimi infrastruktury (w ciągu 18 miesięcy od wejścia w życie), aby osiągnąć cel na 2030 r. (wkład krajowy zadeklarowany w krajowych planach energetycznych i klimatycznych).
- OBSZARY AKCELERACJI OZE: Specjalne „obszary akceleracji” dla odnawialnych źródeł energii, ze szczególnie krótkimi i uproszczonymi procesami wydawania pozwoleń. Priorytetowo traktowana będzie lista obszarów określonych w art. 15c (a) (i). W interesie sektora biogazu obejmują one gospodarstwa rolne, miejsca gospodarki odpadami, miejskie oczyszczalnie ścieków, a także zdegradowane grunty nienadające się do wykorzystania w rolnictwie. Plany wyznaczające obszary akceleracji OZE podlegają ocenie środowiskowej.
- HARMONOGRAMY Kompletność wniosku: Po otrzymaniu wniosku projektowego właściwy organ publiczny musi potwierdzić kompletność wniosku w ciągu 30 dni w przypadku zakładów zlokalizowanych w obszarach akceleracji i 45 dni w przypadku zakładów zlokalizowanych poza obszarami akceleracji. Data otrzymania wniosku = data rozpoczęcia procesu wydawania pozwolenia. Udzielanie zezwoleń poza obszarami akceleracji OZE: Nie dłużej niż 2 lata. Udzielanie pozwoleń wewnątrz obszarów akceleracji OZE: Nie dłużej niż 1 rok.
- Państwa członkowskie zapewniają odpowiednie zasoby, aby zapewnić wykwalifikowany personel, podnoszenie kwalifikacji i zmianę kwalifikacji swoich właściwych organów zgodnie z celami oraz wspierają władze regionalne i lokalne.
- NADRZĘDNY INTERES PUBLICZNY Projekty związane z odnawialnymi źródłami energii powinny być uznawane za nadrzędny interes publiczny.
Co się zmieniło w procedurach administracyjnych względem RED II?
Nowe środki obejmują identyfikację obszarów akceleracji OZE, ustalone ramy czasowe, zwiększoną przejrzystość, cyfryzację procedur wydawania pozwoleń, obowiązek ustanowienia punktów kontaktowych i przyznania tylko jednego punktu kontaktowego dla całego procesu, który będzie współpracował z deweloperami projektów, nadrzędny status interesu publicznego dla projektów OZE. Warto pamiętać że terminy mają zastosowanie bez uszczerbku dla odwołań sądowych. Należy zapewnić alternatywne mechanizmy rozstrzygania sporów.
4. Ciepłownictwo i chłodzenie w RED III
Odniesienie prawne: Artykuł 15a; Artykuł 23, Artykuł 24
- CEL OZE W BUDYNKACH Artykuł 15a wprowadza orientacyjny cel OZE na rok 2030 w wysokości 49% dla sektora budynków. Państwa członkowskie określają spójny orientacyjny krajowy udział energii odnawialnej produkowanej w sektorze budynków (i zgłaszają go w swoich krajowych planach w zakresie energii i klimatu). Państwa członkowskie będą wymagać minimalnego poziomu OZE w swoich krajowych przepisach i kodeksach budowlanych oraz, w stosownych przypadkach, w swoich systemach wsparcia. OZE powinny być produkowane na miejscu lub w pobliżu oraz z sieci.
- Obowiązkowy cel przyrostowy został zawarty w art. 23. Państwa członkowskie powinny zwiększyć udział energii odnawialnej w sektorze ciepłownictwa i chłodnictwa o co najmniej 0,8 pp/r średniej obliczonej dla okresu 2021-2025 i 1,1 pp/r w okresie 2026-2030. Aby osiągnąć taki wzrost, zawarto listę indykatywnych środków, z których państwa członkowskie powinny wdrożyć co najmniej dwa. Szczególnie interesujące dla sektora biogazu i biometanu są środki (f) promowanie umów zakupu energii odnawialnej na ogrzewanie i chłodzenie dla małych odbiorców korporacyjnych i zbiorowych; (g) planowane programy wymiany kopalnych źródeł ciepła, systemów grzewczych niekompatybilnych ze źródłami odnawialnymi lub programy wycofywania paliw kopalnych z kamieniami milowymi; oraz (j) promowanie produkcji biogazu i jego wtłaczania do sieci gazowej zamiast wykorzystywania go do produkcji energii elektrycznej.
Co się zmieniło w ciepłownictwie i chłodnictwie względem RED II?
W porównaniu z wymogami REDII, cele przyrostowe dotyczące zwiększenia udziału OZE w ogrzewaniu i chłodzeniu są obecnie wiążące. Uwzględniono zestaw orientacyjnych środków towarzyszących osiągnięciu nowych celów. Wysoki cel dekarbonizacji ciepła w sektorze budowlanym jest również nowy i chociaż ma charakter orientacyjny, państwa członkowskie muszą wykazać swoje zaangażowanie w jego osiągnięcie poprzez swoje krajowe plany działania.
5. Przemysł w RED III
Odniesienie prawne: Artykuł 22a; Artykuł 22b
- CEL PRZEMYSŁOWY OZE Uwzględniono orientacyjny cel 1,6 pp/r OZE w zużyciu energii w przemyśle. Średnia roczna jest obliczana dla okresów 2021-2025 i 2026-2030.
- H2 RFNBO (ang. renewable fuels of non-biological origin – wodór odnawialny pochodzenia niebiologicznego) w przemyśle musi stanowić co najmniej 42% wodoru wykorzystywanego w tym sektorze do 2030 roku i 60% do 2035 roku. Obniżenie realizacji tych celów jest możliwe, jeśli (a) państwo członkowskie jest na dobrej drodze do osiągnięcia swojego krajowego wkładu w wiążący ogólny cel UE w zakresie OZE oraz (b) udział wodoru lub jego pochodnych z paliw kopalnych, który jest zużywany w tym państwie członkowskim, nie przekracza 23% w 2030 r. i 20% w 2035 r.
Nowy sektor w RED III
Cel OZE dla przemysłu, choć niewiążący, jest nowy. Cel cząstkowy dla RFBNBO w zakresie wykorzystania H2 nie obejmuje zielonego wodoru. Jednak wykorzystanie zielonego wodoru może pośrednio prowadzić do obniżenia celu RFNBO. Orientacyjny cel dla odnawialnych źródeł energii w przemyśle może przyczynić się do wyższego zużycia odnawialnych źródeł energii w procesach przemysłowych. Państwa członkowskie będą musiały informować o tym w swoich NECP. Wkład pozostaje jednak orientacyjny. Polityka dotycząca emisji dwutlenku węgla może napędzać więcej inwestycji w odnawialne źródła energii niż to orientacyjne zobowiązanie.
6. Transport w RED III
Odniesienie prawne: Artykuł 25; Artykuł 27
- Udział OZE w transporcie: Artykuł 25 – Państwa członkowskie mogą nałożyć na dostawców paliw obowiązek zapewnienia, że ilość energii odnawialnej w transporcie doprowadzi do udziału energii odnawialnej w wysokości co najmniej 29% do 2030 roku lub do zmniejszenia intensywności emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 14,5% do 2030 roku. Aby osiągnąć te cele, państwa członkowskie mogą rozważyć wprowadzenie biogazu do krajowej infrastruktury przesyłu i dystrybucji gazu.
- WPR: 7% limit dla biogazu z upraw „spożywczych i paszowych” w transporcie pozostaje. Miękki limit w wysokości 1,7% dla załącznika IX B pozostaje, ale może zostać zwiększony przez państwa członkowskie, jeśli zostanie zatwierdzony przez Komisję Europejską w należycie uzasadnionych przypadkach i z uwzględnieniem dostępności surowców.
- Udział biogazu z załącznika IX dla transportu i RFNBO będzie liczony podwójnie; udział odnawialnej energii elektrycznej będzie uważany za 4-krotność zawartości energetycznej, gdy jest dostarczany do pojazdów drogowych. W przypadku wykorzystania w transporcie morskim, biogaz z Załącznika IX A będzie miał 1,2-krotną zawartość energii (RFNBO 1,5-krotną, dla odniesienia).
- Zaawansowane biopaliwa, biogaz, biometan i RFNBO Ustanawia się nowy wiążący łączny cel cząstkowy w wysokości 5,5% do 2030 r. dla RFNBO oraz zaawansowanych biopaliw i biogazu produkowanych z surowców wymienionych w części A załącznika IX, przy wiążącym minimalnym udziale RFNBO w transporcie wynoszącym 1% do 2030 r. Jeśli wykaz surowców określony w części A załącznika IX zostanie zmieniony, państwa członkowskie mogą odpowiednio zwiększyć minimalny udział RFNBO w energii dostarczanej do sektora transportu. Jeśli wykaz surowców określony w części A załącznika IX zostanie zmieniony, państwa członkowskie mogą odpowiednio zwiększyć swój minimalny udział zaawansowanych biopaliw i biogazu wytwarzanych z tych surowców w energii dostarczanej do sektora transportu. Ponieważ załącznik IX jest obecnie poddawany przeglądowi, może to nastąpić już wkrótce. Zachęca się państwa członkowskie do ustalenia, w jaki sposób osiągną cel 5,5%.
- ILUC Akt delegowany ILUC zostanie poddany przeglądowi do września 2023 r., a następnie będzie podlegał tej samej procedurze co 3 lata.
Co się zmieniło w sektorze transportu względem RED II?
Cele zarówno pod względem ambicji, jak i charakteru (intensywność emisji gazów cieplarnianych lub 29% zamiast 14%, jak w REDII); uwzględniono nowy cel cząstkowy dla zaawansowanych biogazów, biopaliw i RFNBO (łącznie 5,5% zamiast 3,5% przeznaczonych na biogaz i biopaliwa z załącznika IX A), a także obliczenie minimalnych udziałów OZE i RFNBO. Wyższy cel OZE w transporcie może zwiększyć wykorzystanie biometanu. Podwójne liczenie pozostaje dla biogazu z załącznika IX, 7% limit dla żywności i pasz pozostaje bez zmian.
Połączony cel dla zaawansowanego biogazu i biopaliw według branży biogazowej jest brakiem ambicji Unii Europejskiej. W REDII cel cząstkowy na 2030 r. wynosił 3,5% dla zaawansowanych biopaliw, a teraz, jeśli RNFBO pokryją 1% wiążącego celu cząstkowego z nowych 5,5%, 4,5% może zostać pokryte przez zaawansowane biopaliwa i biogaz. Podczas gdy sektor może odnieść korzyści w początkowej fazie ze względu na dostępność i konkurencyjność kosztową, brak dedykowanego celu dla biogazu i biometanu może być szkodliwe w dłuższej perspektywie.
7. Kryteria zrównoważonego rozwoju
Odniesienie prawne: Artykuł 3; Artykuł 29
Kryteria zrównoważonego rozwoju są kluczowe dla sektora biogazu. Wykazanie zgodności z tymi kryteriami i wymaganiami dotyczącymi ograniczenia emisji gazów cieplarnianych daje biogazowi i biometanowi możliwość zaliczenia ich do celu OZE, otrzymania wsparcia publicznego i uzyskania zerowej stawki w ramach EU ETS.
- ZASADA KASKADOWANIA Tak zwana zasada kaskadowania (hierarchia zastosowań końcowych) jest wprowadzana dla biomasy drzewnej wraz z odstępstwami. Bezpośrednie wsparcie finansowe zostanie zakazane dla energii produkowanej przy użyciu kłód tartacznych, kłód fornirowych, drewna okrągłego klasy przemysłowej oraz pniaków i korzeni.
- ZWOLNIENIA Próg zwolnienia zawarty w art. 29 dla biogazowni mniejszych niż 2 MW mocy cieplnej został utrzymany, próg mający zastosowanie do biometanowni wynosi powyżej 200 m3 ekwiwalentu metanu/h mierzonego w standardowych warunkach temperatury i ciśnienia (tj. 0oC i 1 bar ciśnienia atmosferycznego); a jeśli biogaz składa się z mieszaniny metanu i niepalnych innych gazów, dla natężenia przepływu metanu, próg określony w pkt (i), przeliczony proporcjonalnie do objętościowego udziału metanu w mieszaninie. Państwa członkowskie mogą jednak podjąć decyzję o wymaganiu dowodu zgodności od mniejszych instalacji.
- WYMAGANIA DOTYCZĄCE OSZCZĘDNOŚCI EMISJI GHG DLA OGRZEWANIA I ENERGII ELEKTRYCZNEJ Dla instalacji poniżej 10 MW energii cieplnej, które rozpoczęły działalność od 1 stycznia 2021 r. do wejścia w życie, wymagane jest co najmniej 70% redukcji emisji gazów cieplarnianych przed upływem 15 lat eksploatacji i co najmniej 80% po upływie 15 lat eksploatacji. W przypadku instalacji o całkowitej nominalnej mocy cieplnej równej lub niższej niż 10 MW, które rozpoczęły działalność przed dniem 31 grudnia 2020 r., co najmniej 80% po upływie 15 lat eksploatacji i najwcześniej od dnia 1 stycznia 2026 r.”.
- Najpóźniej do dnia 31 grudnia 2030 r. energia z biopaliw, biopłynów i paliw z biomasy może być również uwzględniana w celu udziału OZE w miksie energetycznym, kwalifikowalności do wsparcia publicznego i zerowej oceny w systemie EU ETS, jeżeli: (a) wsparcie zostało przyznane przed wejściem w życie dyrektywy zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju i ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w ramach REDII; oraz (b) odpowiednie wsparcie zostało przyznane w formie wsparcia długoterminowego, dla którego ustalono stałą kwotę na początku okresu wsparcia i pod warunkiem istnienia mechanizmu korekcyjnego zapewniającego brak nadmiernej rekompensaty.
ZAŁĄCZNIK VI w RED III
Odniesienie prawne: Załącznik VI-C pkt 15, przepisy CCR (wychwytywanie i utylizacja dwutlenku węgla)
• KREDYT CCR – Możliwość ubiegania się przez biogazownie wychwytujące CO2 o kredyty CCR zostaje utrzymana, jednak tylko do 31 grudnia 2035 r. eCCR jest utrzymywany w metodzie obliczeniowej opisanej w punkcie 15. Data końcowa możliwości ubiegania się przez biogazownie wychwytujące CO2 o kredyty CCR odpowiada dacie, do której CO2 w RFNBO musi pochodzić z bezpośredniego wychwytywania z powietrza lub z biogenów.
Biometanowy cel jest niewiążący w RED III
Motywy zawierają uzasadnienie treści części normatywnej (tj. artykułów) aktu prawnego. Nie są one wiążące i pomagają w interpretacji aktu. Często określają one obecne i przyszłe zobowiązania polityczne.
• CEL DOTYCZĄCY BIOMETANU – REPOWEREU 3(f) Niniejsza dyrektywa RED III będzie również wspierać osiągnięcie unijnego celu, jakim jest roczna produkcja 35 mld m3 biometanu do 2030 r., określonego w planie działania w sprawie biometanu (SWD(2022) 230), wspierając tym samym bezpieczeństwo dostaw i ambicje klimatyczne UE.
Przydatne linki:
